Voorlichtingen en workshops over grensoverschrijdend gedrag

In 2021 nam de aandacht rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag verder toe. De impact van #MeToo, de campagne ZinLekkerFijn van Kenniscentrum Rutgers in samenwerking met VWS en de aanpassing in de wet rondom seksueel geweld en online seksueel misbruik droegen hier onder andere aan bij. De aanpassing in de wet zorgt ervoor dat de verantwoordelijkheid voor consent niet langer uitsluitend bij het slachtoffer ligt (‘je had nee moeten zeggen’), maar het wordt de verantwoordelijkheid van beide partners tijdens de seksuele interactie. Ook is er door de wetswijziging meer aandacht voor online seksueel misbruik, zoals afpersing met naaktfoto’s of het ongevraagd doorsturen van naakt beeldmateriaal.

Begin 2022 kwam er met de onthulling van tv-programma BOOS over seksueel grensoverschrijdend bij The Voice nog meer aandacht in de media. Als GGD hebben wij vanzelfsprekend ook aandacht voor dit thema. Op verschillende manier komt dit thema vanuit team Seksuele Gezondheid terug in onze workshops voor professionals, gastlessen voor jongeren én advisering aan instellingen. Er komen steeds meer adviesvragen bij ons binnen die gaan over dit thema. Professionals willen weten hoe zij in kunnen schatten of iets oké is of niet en hoe ze daar mee om moeten gaan. Ze willen weten hoe ze dit thema laagdrempelig kunnen bespreken, en/of kunnen borgen in hun organisatie.

Workshops voor professionals

In 2021 hebben wij in onze regio 69 professionals, van 12 verschillende organisaties, getraind over het thema seksueel grensoverschrijdend gedrag. In deze trainingen maken we gebruik van het vlaggensysteem.

Het Vlaggensysteem

Het Vlaggensysteem is een methodiek gericht op het signaleren, beoordelen en bespreekbaar maken van seksueel (grensoverschrijdend) gedrag. Met 6 criteria wordt seksueel gedrag geduid: is het gedrag gezond of grensoverschrijdend? Vervolgens wordt het gedrag beoordeeld als groen (aanvaardbaar), geel (licht overschrijdend), rood (ernstig overschrijdend) of zwart (zwaar overschrijdend) gedrag. De kleur vlag geeft je gelijk ook een indicatie van hoe je pedagogisch kunt reageren, zonder te veroordelen. Bij een groene vlag kun je bijvoorbeeld het gedrag negeren, maar ook stimuleren of uitleggen waarom dit gedrag oké is.

Binnen het team seksuele gezondheid zijn 3 medewerkers opgeleid in het werken met deze methodiek. Als GGD hebben wij de licentie om de basistraining te verzorgen. Ook binnen de JGZ zijn meerdere jeugdverpleegkundigen en artsen getraind.

Deelnemers zijn erg enthousiast over dit aanbod. Ze geven aan dat het bruikbaar is in hun werk en beoordelen dit aanbod gemiddeld met een 8.3.

Workshop Wensen & grenzen

In de workshop Wensen & grenzen is aandacht voor de seksuele ontwikkeling die jongeren door maken, specifiek voor wat betreft wensen en grenzen. Ook krijgen professionals handvatten om dit onderwerp bespreekbaar te maken door werkvormen, spellen of lesmateriaal.

Deelnemers geven aan blij te zijn met de praktische methoden die ze aangereikt krijgen om dit te bespreken met jongeren. Ze beoordelen deze workshop gemiddeld met een 7.3.

Gastlessen voor jongeren

Voor jongeren hebben we ook een gastles over wensen en grenzen. In deze gastles bekijken we met de jongeren filmpjes waarin seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt nagespeeld. Daarna wordt het gesprek aan gegaan. Wat is er precies gebeurt? Wanneer ging het mis? Hoe had dat voorkomen kunnen worden? Ook wordt besproken of jongeren dit zelf wel eens meemaken of zien én hoe zij dan kunnen reageren.

In 2022 zijn als gevolg van corona minder gastlessen gegeven vanuit team seksuele gezondheid. Dit had te maken met onze eigen beperkte inzetbaarheid, maar ook doordat de locaties waar we de jongeren opzoeken gesloten zijn geweest en andere prioriteiten stelden.

Blijvend werk aan de winkel

De vraag naar ondersteuning op dit thema neemt nog steeds toe. In 2022 is ons aanbod daarom uitgebreid. Naast bovenstaande bieden wij in 2022 ons aanbod verbreed naar workshops voor jongeren over het vlaggensysteem. Middels filmpjes gaan jongeren in gesprek over seksueel gedrag: is dat oké of niet? En waarom dan? Jongeren komen dan zélf met de criteria uit het vlaggensysteem, ze weten dus al ontzettend veel. Ze leren van elkaar, in plaats van van de professional. Daarnaast oefenen ze hiermee om het gesprek met elkaar aan te gaan over seksueel gedrag. En dat is wat ze ook moeten doen met hun eigen (potentiële) liefdespartners om te weten wat hun wensen en grenzen zijn.

Ook hebben we een gastles positieve seksualiteit ontwikkeld. We weten immers dat een positieve benadering aansluit bij de jongeren en het gesprek hiermee beter op gang komt. In plaats van het te hebben over je grenzen aan geven, bespreken we hoe je kunt weten wanneer iemand juist blij wordt van jouw flirten. En condooms gebruik je zodat je je kunt focussen op prettige seks, in plaats van te bespreken of iemand mogelijk een soa heeft. Door te praten over wat nodig is om leuke en prettige seks te hebben, versterken we de jongeren en zijn zij beter in staat om zichzelf te beschermen tegen nare ervaringen. De ervaring leert dat deze positieve benadering er voor zorgt dat jongeren enthousiast in gesprek gaan over thema’s als veilig vrijen en toestemming.